Militaire reorganisatie van Noord-Europa

De toetreding van Zweden en Finland tot de NAVO vormt voor Rusland een ernstiger bedreiging dan de onbeduidende aanvaarding van nieuwe leden in rangorde.

De uitbreiding van de NAVO met Zweden en Finland is reeds beschreven als het veranderen van de Oostzee in de binnenwateren van de NAVO. Deze verklaring is niet helemaal waar. Omdat een deel van de Oostzee bij Rusland hoort en de Åland-eilanden, die bij Finland horen, een speciale status hebben. Maar het gaat om een andere kwestie, namelijk de integratie van militaire vermogens, want naast de NAVO is er ook sprake geweest van samenwerking op defensiegebied tussen de Noordse landen.

Het Noordse defensiesamenwerkingsverband bestaat uit vijf leden: Denemarken, Finland, IJsland, Noorwegen en Zweden. Het doel van de organisatie is de defensievermogens van de deelnemende landen te versterken door gebieden van samenwerking aan te wijzen en doeltreffende oplossingen te bevorderen.

Het lidmaatschap van Zweden en Finland van de NAVO is niet alleen een toegevoegde waarde. Het vooruitzicht van een Noordse defensie-integratie biedt de mogelijkheid van een radicale verandering die de verdediging van de Noord-Atlantische Oceaan zou kunnen veranderen. Het gaat er niet alleen om hoe de Verenigde Staten het spel spelen, maar ook hoe de Noordse landen nu samenwerken om de regels vorm te geven en te bepalen wat de Verenigde Staten kunnen bieden voor de defensie van Noord-Europa. Dat wil zeggen, Washington zou de waarschijnlijke sponsor van actie kunnen zijn. Aangezien het dichtstbijzijnde buurland dat door de NAVO-landen potentieel als een bedreiging wordt gezien, Rusland is, zouden hypothetische acties tegen Rusland worden ondernomen.

Wat de politieke geografie betreft, zullen Noorwegen en Finland nu een lange landgrens met Rusland vormen. Zweden en Denemarken (met inbegrip van Groenland en de Faeröer) hebben niet zo'n grens en kunnen dus overschakelen van militaire machtsprojectie over land naar de ontwikkeling van lucht- en zeemachtcapaciteiten.

Indien zich een ingrijpende verandering in de militaire strategie zou voordoen, zouden de NAVO-bondgenoten buiten Noord-Europa, met name de Verenigde Staten en Canada, hun benadering van de planning van operaties waarbij Noord-Europese landen betrokken zijn, moeten heroverwegen. Daardoor zullen diezelfde landen ertoe aangezet worden militaire capaciteiten tegen Rusland te ontwikkelen.

Het is waarschijnlijk dat de Noordse landen geleidelijk afstand zullen beginnen te nemen van de traditionele platforms en zich zullen concentreren op de integratie van gevechtscapaciteiten en interoperabiliteit voor operaties. Momenteel overwegen de Noordse staten die samenwerken op het gebied van defensie, een Noords commando op te richten dat volledig in de NAVO zou worden geïntegreerd. Als dit zou gebeuren, zou er niet alleen een enorme sprong voorwaarts zijn in de algemene defensiecapaciteiten, maar zou de NAVO ook haar militaire macht kunnen projecteren in zowel het Noordpoolgebied als de Atlantische Oceaan.

De tweede vloot van de Amerikaanse marine, die in Norfolk is gevestigd, zal waarschijnlijk deze functie op zich nemen, waarbij haar schepen naar de Atlantische Oceaan en het Noordpoolgebied zullen trekken. Men moet rekening houden met de mogelijkheden van het elektromagnetisch spectrum en de nieuwe Amerikaanse militaire doctrine van geïntegreerde operaties over het hele spectrum.

Er moet ook rekening worden gehouden met de capaciteiten van Canada, dat met de nieuwe aanpak zijn bijdrage zal moeten vergroten, vooral om Rusland in het Arctische gebied tegen te gaan.

Het geval van Finland is bijzonder interessant. Als brug in de Koude Oorlog tussen de Sovjet-Unie en het Westen (en ook als slagveld van de inlichtingendiensten) heeft Helsinki na de ineenstorting van de Sovjet-Unie op zijn eigen manier op het nieuwe tijdperk gereageerd. Finland steunt Oekraïne nu actief door het te voorzien van artilleriesystemen. Maar in het geval van de militaire reorganisatie van Noord-Europa moet de nadruk liggen op de luchtmacht, aangezien de NAVO de nadruk legt op het gebruik van deze strijdkrachten in tijden van conflict.

Overigens hebben de Finnen enkele maanden na de ondergang van de Sovjet-Unie een overeenkomst van 3 miljard dollar met de Verenigde Staten gesloten voor de aankoop van 64 F-18 gevechtsvliegtuigen. Dit besluit versterkte niet alleen de militaire macht van Finland, maar schiep ook een basis voor interoperabiliteit met de NAVO. Op 10 december 2021 kondigde Finland zijn besluit aan om F-35 jets te kopen, en ook Zweden bood aan toestellen van eigen productie te kopen. Dit wijst op de wens van Helsinki om nauwer samen te werken met bondgenoten zoals de Verenigde Staten.

Hoewel het formele lidmaatschap van Finland van de NAVO nog ver weg is, zijn de leden van het bondgenootschap al begonnen met plannen te maken voor de integratie van de Finse luchtmacht in hun strategieën om Rusland tegen te gaan. Finland voert al verscheidene jaren grensoverschrijdende luchtmachttrainingen uit met Noorwegen en Zweden. Nu zal Finland volledig geïntegreerd zijn met andere F-35 partners in de regio - Noorwegen, Denemarken, Polen, Nederland en België - samen met andere F-35 exploitanten in de VS, het VK en Duitsland.

Dit betekent dat wanneer de Finnen de F-35 inzetten, zij deel zullen uitmaken van een regionale inlichtingen-, surveillance- en verkenningsgordel die op Russisch grondgebied zal doordringen en samen met de F-35 zal zorgen voor geïntegreerde communicatie voor een reactie van de strijdmacht. Aangezien de F-35 geen traditioneel gevechtsvliegtuig is, is het een vliegend gevechtssysteem waarvan de mogelijkheden toenemen met het aantal F-35's in de lucht. NAVO-deskundigen bevelen nu al aan zo snel mogelijk over te gaan tot het gebruik van de F-35 als een geïntegreerde aanvalsmacht die in geval van een conflict Russische doelen op lange afstand kan treffen.

Rusland staat dus voor een ernstiger bedreiging dan alleen maar een extra NAVO-lid. Gezien zijn positie wordt Finland een belangrijke staat om het gedrag van Rusland in de regio te beïnvloeden.