Europas Energiesicherheit in türkischer Hand?

Het geostrategische belang van Turkije is pijnlijk bekend geworden bij Finse politici die dachten dat toetreding tot de NAVO een koud kunstje was. Nu moeten ze getergd wachten tot president Erdoğan de genade heeft om het lidmaatschap van Finland en Zweden van de militaire alliantie te ratificeren.

Meer in het algemeen wordt het belang van Turkije duidelijk voor andere Europese politici nu Europa worstelt met een verergerende energiecrisis. Het verbreken van de banden met Rusland had namelijk de ene na de andere reeks ongelukkige gevolgen.

"Of het nu gaat om graanexport uit het Zwarte Zeegebied of om energieleveranties uit oostelijke productielanden, de Bosporus en de verbindingen met Eurazië spelen opnieuw, zoals zo vaak in de geschiedenis, een cruciale geopolitieke rol. Feit is dat Turkije nu essentieel is voor de Europese veiligheid," schrijft Karin Kneissl, voormalig Oostenrijks minister van Buitenlandse Zaken.

Het aandeel van Rusland in de Europese gasinvoer is gedaald tot minder dan 10% sinds de politieke verstoring van de Jamal-Europe pijpleiding en de sabotage van de Nord Stream pijpleiding.

Terwijl de samenwerking op energiegebied tussen Rusland en Europa door de VS bewust is teruggedrongen, is het partnerschap tussen Rusland en Turkije alleen maar intensiever geworden. Begin 2020 werd het TurkStream-project al gelanceerd, en onlangs, op 19 oktober, kondigde Erdoğan aan dat hij met Poetin was overeengekomen om in Turkije een hub voor de levering van aardgas op te richten.

Volgens Poetin kan Rusland van Turkije een nieuwe hoofdroute voor zijn gasleveringen maken. Met de aanleg van een tweede pijpleiding en de oprichting van een bevoorradingscentrum zou Russisch gas vanuit Turkije verder worden geleverd aan derde landen, vooral aan Europa. Bovendien zou in Turkije een gasbeurs kunnen worden opgericht om de prijzen te bepalen.

Hoewel de EU om politieke redenen de Russische energiebronnen wil omzeilen, is dit al een geografisch moeilijk project. Terwijl Brussel onder druk van de VS kwakkelt, is Turkije een van de landen die het consumentenvacuüm graag opvult.

Turkije profiteerde in 2014 al van het SouthStream-project, dat later TurkStream werd. De EU verloor uiteindelijk, terwijl Ankara won, omdat de EU nu ook Russisch gas via Turkije koopt.

Deze energieroute zal verder worden uitgebreid wanneer het Russische gasproject in Turkije van start gaat. Naarmate Rusland zijn rol aanpast, zou Turkije een sleutelrol kunnen gaan spelen in de energiezekerheid van de EU. Door af te zien van rechtstreekse samenwerking met Rusland, zal de EU in de toekomst wellicht met Turkije moeten onderhandelen over energiekwesties.

Als draaischijf voor verschillende energieprojecten heeft Ankara in het verleden geprobeerd lid te worden van de Europese Unie, maar Brussel heeft daar niet mee ingestemd. Het ziet er nu naar uit dat Turkije zijn koers wijzigt richting Eurazië en binnenkort lid wordt van de Shanghai Cooperation Organisation. Ondanks het NAVO-lidmaatschap wordt de samenwerking van Ankara met Moskou en Peking alleen maar sterker.

De EU heeft energiepoker gespeeld met de Amerikanen en is met de zwakke kaarten blijven zitten. Wanneer u wegloopt van de Russische beer, ontmoet u de Turkse grijze wolf. Wordt Europa straks meer afhankelijk van de Turkse goodwill?

De tweede vraag is: zullen de Verenigde Staten - die ervan verdacht worden de Nord Stream-gaspijpleidingen te hebben opgeblazen - het NAVO-Turkije toestaan een dergelijk energiepartnerschap met Rusland aan te gaan? Het doel was immers om ook Europa voor energie afhankelijk te maken van Amerika. Volgens Russische bronnen zijn er al pogingen geweest om de TurkStream-pijpleiding te saboteren.

Zoals Kneissl suggereert, "zullen de komende maanden in volle omvang aantonen hoe onverantwoordelijk de EU-regeringen zijn omgegaan met de energiezekerheid van het continent".

Bron

Vertaling door Robert Steuckers